Wat is het minst milieubelastend: papieren, plastic of aardewerk koffiekoppen?

Onderzoeken over dit onderwerp geven geen eenduidig antwoord. Sommige onderzoeken wijzen herbruikbare (aardewerk) bekers aan als de betere optie, maar andere onderzoeken ondersteunen deze conclusie niet. Het heeft allemaal te maken met de verschillende aannames die de onderzoekers doen bij het bestuderen van deze vraag; voornamelijk over het gedrag van consumenten. Simpel gezegd: de negatieve effecten van het gebruik van koffiebekers hangen grotendeels af van hoe men ermee omgaat. Over het algemeen zijn porseleinen en aardewerken kopjes duurzamer omdat deze vaker gebruikt kunnen worden als ze na gebruik worden schoongemaakt op een milieuvriendelijke manier door met koud water af te wassen of een energiezuinige vaatwasmachine te gebruiken. Als dat niet het geval is kan een plastic of papieren bekertje voordeliger voor het milieu zijn, mits deze recyclebaar is en ook daadwerkelijk wordt gerecycled.

#duurzaamheid #recycling

Introductie

Een antwoord op deze vraag geven is moeilijker dan het lijkt. Er zijn meerdere wetenschappelijke onderzoeken die de impact van koffiekopjes op het milieu behandelden. De resultaten van deze onderzoeken leiden tot verschillende conclusies waaruit geen duidelijk antwoord is ontstaan. Deze verschillen in resultaten ontstaan over het algemeen door verschillen in data, aannames en ook keuzes in methodologie [1]. Het resultaat word ook beïnvloedt door de locatie waar je de beker gebruikt, en de manier waarop deze wordt gebruikt. Kopjes uit een koffieautomaat of een restaurant worden bijvoorbeeld op een verschillende manier gebruikt. Het antwoord op deze vraag gaat in op de ecologische impact van het bekertje zelf, en het drankje in de beker wordt buiten beschouwing laten. Het effect op het milieu door koffieproductie kan vele malen hoger zijn dan de impact van de productie van een kopje [2].


#252 Illustratie Emma Pluijgers 1.png

Illustratie door Emma Pluijgers

Koffiekopjes in een restaurant

Een van de onderzoeken vergelijkt de ecologische impact van papieren kopjes, aardewerken kopjes en warmhoudbekers gemaakt van plastic of staal die in een restaurant in Quebec gebruikt werden om koffie in te serveren [3]. Zoals te zien is in Figuur 1, komt uit dat onderzoek naar voren dat de kopjes van aardewerk de minste ecologische impact hebben. In dat onderzoek worden de effecten op klimaatverandering, consequenties op de gezondheid en de uitputting van hulpbronnen meegenomen. Dit onderzoek nam aan dat het weggooi-kopje een plastic dekseltje had, was gemaakt van papier met een plastic binnenlaagje en verbrand werd na te zijn weggegooid. Over het aardewerken kopje werd aangenomen dat het in een commerciële vaatwasmachine werd schoongemaakt na elk gebruik, terwijl er bij de warmhoudbeker werd aangenomen dat deze met een hand-afwasbeurt werd schoongemaakt. Echter, als warmhoudbekers alleen kort met koud water, zonder zeep, worden schoongemaakt, hebben deze een vergelijkbare impact op het milieu als de aardewerken kopjes.

Figure 2, page 2 Life cycle assessment (LCA) of reusable and single-use coffee cups.png

Figuur 1: Vergelijking van de ecologische impact van aardewerken kopjes, papieren bekertjes en warmhoudbekers [5].

Koffiekopjes uit koffieautomaten

Een paar jaar geleden werd er een onderzoek gepubliceerd over de ecologische impact van verschillende koffiekopjes uit automaten in Nederland [1] . Deze studie vergeleek de impact van drie verschillende soorten wegwerpkopjes (van plastic, bioplastic of papier) tegenover aardewerken herbruikbare kopjes. Wanneer wegwerpkopjes vergeleken worden met herbruikbare kopjes, maakt de frequentie waarmee het kopje wordt afgewassen en de manier waarop deze wordt afgewassen het verschil. Afhankelijk hiervan kan het slechter of beter zijn dan het gebruik van een wegwerpkopje. Het herbruikbare bekertje doet het beter als het meerdere keren wordt gebruikt, en kort met koud water wordt afgewassen tussendoor, voordat het goed wordt afgewassen in een (zuinige) vaatwasmachine of met warm water en zeep. De onderzoekers concludeerden ook dat papieren of bioplastic bekertjes een kleinere impact op het milieu hebben dan plastic bekertjes, vooral als we ervan uitgaan dat deze volledig worden gerecycled. Ook als het wegwerpbekertje bij het algemeen afval komt, en dus wordt verbrand, is het de ecologische impact van het bioplastic en papieren bekertje kleiner dan die van het plastic bekertje. Een ander onderzoek naar de ecologische impact van wegwerp bekertjes door het Benelux Disposables Foundation concludeerde dat polystyreen bekertjes (plastic) uit koffiemachines over het algemeen minder ecologische impact hadden dan herbruikbare bekertjes en papieren wegwerpbekertjes [4]. Dit zou vooral komen door de impact van het wassen van herbruikbare bekers. Echter, de onderzoekers wezen ook op het feit dat herbruikbare kopjes de kleinste impact van alle bekers hebben, als ze voor ze met warm water en zeep af te wassen vier keer gebruikt worden, en tussendoor alleen met koud water worden afgespoeld.

Wanneer herbruikbare kopjes veel herbruikt worden, en efficiënt worden afgewassen, hebben deze kopjes de kleinste ecologische impact van alle kopjes.

Conclusies

De onderzoeken die deze vraag hebben behandeld geven geen eenduidig antwoord omdat de impact voor het grootste deel afhangt van het gedrag van de consument. Wanneer herbruikbare (aardewerken) kopjes veel herbruikt worden, en efficiënt worden afgewassen (dus zo min mogelijk grondig worden schoongemaakt met warm water en zeep tussen gebruiken door), hebben deze kopjes de kleinste ecologische impact van alle kopjes. Wanneer men de wegwerpkopjes onderling vergelijkt, dan maakt de mogelijkheid om te recyclen een groot verschil. Als de bekertjes niet worden gerecycled, zijn de papieren kopjes beter dan die van plastic op het gebied van klimaatverandering. Vanuit het perspectief van een gebruiker geven deze onderzoeken duidelijke instructies: wanneer je een herbruikbaar kopje gebruikt, gebruik deze dan zo vaak mogelijk, en maak deze dan zo efficiënt mogelijk schoon. Als je een wegwerpkopje gebruikt, zorg dan dat deze wordt gerecycled.

Hoe kwam dit artikel tot stand

Dit antwoord is geschreven door Blanca Corona Bellostas
Reviewer: Mark Kauw
Redacteur: Frida S. Hoem
Illustrator: Emma Pluijgers
Gepubliceerd op: 15 april 2021​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​

[1] Potting, J., & van der Harst, E. (2015) Facility arrangements and the environmental performance of disposable and reusable cups. The International Journal of Life Cycle Assessment, 20(8), 1143-1154. https://doi.org/10.1007/s11367-015-0914-7

[2] Humbert, S., Loerincik, Y., Rossi, V., Margni, M., & Jolliet, O. (2009) Life cycle assessment of spray dried soluble coffee and comparison with alternatives (drip filter and capsule espresso). Journal of Cleaner Production, 17(15), 1351-1358. https://documents.epfl.ch/groups/m/me/mediacomfiles/www/Humbert%20et%20al%202009%20-%20LCA%20Coffee.pdf

[3] Martineau, G. and Lanmafankpotin, G (2014) Rapport Technique. Analyse du cycle de vie de tasses réutilisables et de gobelets à café à usage unique. CIRAIG. https://www.recyc-quebec.gouv.qc.ca/sites/default/files/documents/acv-tasses-cafe-rapport.pdf

[4] Ligthart, T. N. and Ansems, A.M.M. (2007) TNO Report. Single use cups or reusable (coffee) drinking systems: An environmental comparison. http://www.bekerrecycling.nl/nl/file/20110104172024/3/tno-eng.pdf

[5] Life cycle assessment (LCA) of reusable and single-use coffee cups https://www.recyc-quebec.gouv.qc.ca/sites/default/files/documents/acv-tasses-cafe-resume-english.pdf

©De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 4.0 Internationaal, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.