Zorgt klimaatverandering voor een andere relatie tussen de NAO en het weer in Europa?

Dat is niet goed te zeggen. De Noord-Atlantische Oscillatie (NAO; afwisseling van hoge en lage luchtdrukgebieden boven Atlantische Oceaan) is een goede indicator voor het weertype in delen van Europa, met name in de winter. Bij een positieve NAO in de winter heb je veel wind, zacht weer, regen en bewolking. Een negatieve NAO verhoogt juist de kans op koud, zonnig en droog winterweer. Het is niet zeker of de NAO ook structureel gaat veranderen in de toekomst. We kunnen dus niet met zekerheid stellen dat er een systematische verandering zal optreden in het soort winterweer. Wat wél vaststaat, is dat de winters warmer worden, en dat het, gemiddeld over het jaar, natter wordt in het noorden en droger in het zuiden van Europa. Dat komt door de algehele opwarming van de Aarde.

#Europa #NAO #weer

Wat is de NAO?

De Noord-Atlantische Oscillatie (NAO) beschrijft de afwisseling van hoge en lage luchtdrukgebieden in het noorden van de Atlantische Oceaan [1]. Dat is relevant, omdat het luchtdrukpatroon iets zegt over de windrichting in een groot deel van West-Europa. En zeker in de winter is die windrichting bepalend voor het weertype.

De NAO hangt samen met het luchtdrukverschil tussen IJsland en de Azoren. Als de luchtdruk bij IJsland lager is dan het langjarig gemiddelde, of de luchtdruk hoger dan het langjarig gemiddelde op de Azoren, dan neemt het luchtdrukverschil tussen de twee locaties toe. Hoe groter het verschil, hoe groter de NAO. Een grote, positieve waarde van de NAO betekent een relatief lage druk bij IJsland en relatief hoge druk bij de Azoren. Hierdoor waait de westenwind bij ons dan harder dan normaal. Andersom betekent een lage, negatieve waarde van de NAO relatief hoge druk bij IJsland en relatief lage druk bij de Azoren [2], waardoor bij ons de westenwind dan vaak is verzwakt of zelfs uit een oostelijke richting waait.

Omdat de windrichting en de luchtdruk zo’n sterke invloed hebben op het weertype, geeft een negatieve NAO in de zomer warm en droog weer, maar in de winter juist koud weer. Een positieve NAO zorgt voor een sterke westenwind op de noordelijke Atlantische Ocean. ’s Zomers geeft dat in West-Europa koel en onbestendig weer. In de winter is een positieve NAO een goede indicator voor veel wind, overwegend uit het westen, veel stormen, relatief hoge temperaturen en veel vocht en bewolking.

Maar in hoeverre de NAO in de toekomst de verhouding tussen zachte en minder zachte winters zal beïnvloeden is niet te zeggen.

NAO en klimaatverandering

In de afgelopen tientallen jaren is er geen waarneembare trend in de NAO vast te stellen [3]. De NAO varieert van jaar tot jaar. Soms lijkt er een stijgende of dalende trend te zijn die wel tien jaar of meer kan duren. Er zijn in het verleden studies verschenen waarin werd gesuggereerd dat de NAO structureel toeneemt, maar die zijn allemaal verschenen in de periode tussen 2000 en 2010, in een periode dat er inderdaad sprake was van een stijging van de NAO over een lange periode van tientallen jaren [4,5]. Daarna is die stijging gestopt. Het is niet overtuigend vastgesteld dat de NAO in het verleden structureel is veranderd. Ook in een toekomstig warmere wereld is dat niet zeker. Er is wel gesuggereerd dat in een warmere wereld de positie van de straalstroom (zone met hoge windsnelheden) naar het noorden zal verschuiven [6]. Dat zal gevolgen hebben voor de NAO, die dan gemiddeld positiever wordt. Echter is dit in klimaatmodellen niet goed vast te stellen. Veel klimaatmodellen bootsen de straalstroom te noordelijk of te zuidelijk na ten opzichte van de werkelijkheid. Die afwijking is in veel gevallen groter dan de grootte van de verschuiving van de straalstroom die je zou mogen verwachten in een opwarmende wereld. De ruis (onzekerheid) is dus groter dan het signaal [7].

Wat wél buiten kijf staat, is dat Europa van noord tot zuid opwarmt, Dat komt door de ophoping van broeikasgassen in de atmosfeer. Daardoor warmt de Aarde op, in alle seizoenen. Daarbij wordt het noorden van Europa gemiddeld natter en het zuiden gemiddeld droger. Maar in hoeverre de NAO in de toekomst de verhouding tussen zachte en minder zachte winters zal beïnvloeden is niet te zeggen.

Hoe kwam dit artikel tot stand?

Deze vraag is beantwoord door: Peter Kuipers Munneke & Hylke de Vries
Reviewer: Gert-Jan Steeneveld
Redacteur: Freerk Drijfhout
Gepubliceerd op: 29 april 2022
Wat vond je van dit antwoord? Geef ons je mening!

[1] Jones, P.D., Jónsson, T. and Wheeler, D., 1997: Extension to the North Atlantic Oscillation using early instrumental pre ssure observations from Gibraltar and South-West Iceland. Int. J. Climatol. 17, 1433-1450. https://rmets.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1002/%28SICI%291097-0088%2819971115%2917%3A13%3C1433%3A%3AAID-JOC203%3E3.0.CO%3B2-P?casa_token=2M_5uOcvIukAAAAA:lkBykAiqQYZaW-uZ96SUTOaLibmRME2NtleK09B_4tyWEiwF8fUXJEPzE7qKk1G5TwdVFHyxqJkrq2vT

[2] Wikipedia, North Atlantic Oscillation https://en.wikipedia.org/wiki/North_Atlantic_oscillation

[3] Climate Research Unit https://crudata.uea.ac.uk/cru/data/nao/viz.htm

[4] Martin H. Visbeck, James W. Hurrell, Lorenzo Polvani, and Heidi M. Cullen, PNAS (2001), 98 (23) 12876-12877; https://doi.org/10.1073/pnas.231391598

[5] Hurrell, J. W., 1995: Decadal trends in the North Atlantic Oscillation: Regional temperatures and precipitation. Science, 269 , 676–679. https://www.jstor.org/stable/pdf/2888966.pdf?casa_token=1UWcOdv62uIAAAAA:c-yiyY8u9u0FnrQhzPgjdZ6bgEOponw3DO_YcFNQpdot2RKspbrdDc5i5LZG0pClP1BBVHEgByFW8Ajfp0j98T6YiXTqaaUq-vRblxzY0MikAKM6Cx2d

[6] Priestly, M.D.K. and J. L. Catto. Future changes in the extratropical storm tracks and cyclone intensity, wind speed, and structure, Weather and Clim. Dynam. (2022) https://doi.org/10.5194/wcd-3-337-2022

[7] Woollings, T. and M. Blackburn, 2012: The North Atlantic jet stream under climate change and its relation to the NAO and EA patterns. J. Climate 25(3). https://doi.org/10.1175/JCLI-D-11-00087.1

©De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 4.0 Internationaal, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.