Hoe verandert de migratie van, naar en binnen Europa tot 2050 door klimaatverandering?

Klimaatverandering en migratie

Klimaatverandering raakt in toenemende mate volkeren wereldwijd met grote gevolgen voor mobiliteit. In sommige delen van de wereld kunnen complete regio’s onbewoonbaar worden en zullen mensen noodgedwongen moeten migreren om te overleven (10, 11). Onderzoek naar de invloed van klimaatverandering op migratie is nog volop gaande. Ook al zijn er historisch gezien verbanden gevonden voor sommige gebieden, dan gelden deze niet voor andere gebieden of volkeren. Het onderwerp is complex en er is geen eenduidig oorzaak-gevolg dat klimaat en migratie verbindt. Andere factoren zoals economische en sociaal-politieke omstandigheden spelen eveneens een belangrijke rol in het bepalen of een huishouden zich kan voorbereiden op of aanpassen aan veranderingen in de omgevingen (4). Om meer hier over te lezen, zie ons antwoord op de vraag “Wat is klimaatmigratie en wie lijden er het meeste onder?”.

Afbeelding door Ahmed Akacha via Pexels.

Het voorspellen van migratie naar en binnen Europa

Of en in welke mate klimaatverandering migratie naar en binnen Europa zal beïnvloeden hangt af van aantal factoren. De meest belangrijke zijn in welke mate een regio de impact van klimaatverandering ervaart, het lokale aanpassingsvermogen, de bestendigheid tegen klimaatverandering, en politieke en institutionele factoren die migratie mogelijk maken of juist inperken. Kwantitatieve voorspellingen en vooruitzichten worden op dit moment gebruikt om veranderingen in migratie in te schatten en te beoordelen. Over het algemeen worden leefomgeving en klimaatverandering helemaal niet meegenomen als factoren in migratiemodellen, wat het nog eens extra lastig maakt om accurate voorspellingen te doen over migratie in een veranderend klimaat. Zelfs de meest verfijnde migratiemodellen zijn niet in staat alle onderling verbonden factoren die vorm geven aan migratie te omvatten (3).

Figuur 1: De drijven krachten achter migratie. Overgenomen van Black et al (2011).

Binnen Europa zullen sommige gebieden meer dan andere door klimaatverandering getroffen worden, wat mogelijk leidt tot emigratie naar andere landen binnen en buiten Europa. Zuid-Europa zal het meest getroffen worden door opwarming, met een verwachte verhoging van de gemiddelde temperatuur van 1,9 - 2,7°C in 2100 (vergeleken met 1971-2000) volgens het RCP4.5 scenario (~1,7 - 3,2 °C globale opwarming ten opzichte van het pre-industriële tijdperk) en 3,9 - 5,4 °C volgens het RCP8.5 scenario (~3,2 - 5,4°C globale opwarming) van het Intergovernmental Panel on Climate Change (6). De opwarming zal in deze regio’s voornamelijk voelbaar worden tijdens de zomermaanden, met meer en intensere hittegolven en een grotere kans op droogtes. Andere gebieden, zoals het Verenigd Koninkrijk of Zuidoost Europa, zullen waarschijnlijk meer kans op hevige regenbuien en overstromingen hebben met meer migratie op de korte termijn als gevolg. Europawijd zal de stijgende zeespiegel een grote impact hebben op de migratie uit lage- en kustgebieden (1). Verder kunnen de economische gevolgen van natuurrampen door klimaatverandering als extra drijfveer voor migratie dienen.

Wat betreft immigratie naar Europa is wetenschappelijk bewijs schaars. Ook al wijzen sommige wetenschappers er op dat klimaatverandering internationale migratie beïnvloedt (2, 7), de meerderheid van het onderzoek concludeert dat klimaatmigratie voornamelijk binnen de lands- of regiogrenzen gebeurt. Dit komt ook omdat internationale migratie vaak duur is en substantiële risico’s voor de migranten en families met zich meebrengt (5). Wereldwijd is de Sub-Sahara een van de meest getroffen gebieden, waar grootschalige klimaatmigratie nu al plaats vindt. Een recent rapport van de Wereldbank schat dat 86 miljoen mensen in de Sub-Sahara noodgedwongen zullen moeten migreren binnen hun landsgrenzen als geen actie wordt ondernomen om klimaatverandering tegen te gaan (9). Deze trend van migratie, ook al wordt er voornamelijk gesproken over migratie binnen de landsgrenzen, zal waarschijnlijk ook gevolgen hebben voor grensoverschrijdende migratie en mogelijk een verhoogde migratiestroom naar Europa.

Er zijn maar weinig wetenschappers die geprobeerd hebben in te schatten wat de impact van klimaatverandering is op migratie naar Europa. Eén groep wetenschappers stelt dat tegen het eind van de eeuw de asielaanvragen in Europa gemiddeld kunnen stijgen met 98.000 extra aanvragen per jaar in het RCP4.5 scenario tot 660.000 extra aanvragen per jaar in het RCP8.5 scenario (8). Echter, deze schattingen – zoals elke andere voorspelling van migratie – moeten uiterst voorzichtig worden geïnterpreteerd omdat ze gepaard gaan met grote onzekerheid.

Uitdagingen voor vooruitzichten

Waarom is het zo lastig om het aantal klimaatmigranten te voorspellen? Er zijn verschillende uitdagingen bij het voorspellen van klimaatmigratie: ondanks een toenemend aantal onderzoeken bestaat er aanzienlijke onzekerheid over hoe mensen reageren op een verhoogde druk op het milieu, op welk moment ze besluiten te migreren en waar ze naar toe migreren. Daar komt nog bij dat het überhaupt al een uitdaging is om nauwkeurige voorspellingen te doen over de impact van klimaatverandering op regionaal niveau en hoe dat mensen beïnvloedt. Ook is het lastig om precies te bepalen wat de impact van klimaatverandering is op migratie, omdat de drijvende krachten achter migratie vaak met elkaar verbonden zijn, maar misschien niet op het eerste oog herkenbaar zijn als drijfkracht. Afgezien van migratie kunnen gemeenschappen gebruik maken van lokale aanpassingsstrategieën- en technologieën om om te gaan met gevaarlijke veranderingen in de leefomgeving. Tenslotte, zoals eerder al vernoemd, hangt migratie ook af van de politieke en institutionele situatie. Aangezien de politiek extreem lastig is te voorspellen en toch een sterke stimulerende of inperkende invloed op migratie kan hebben, brengt ook dit punt een grote onzekerheid met zich mee. Al met al zorgen deze punten er voor dat het lastig is om migratie te modelleren en te voorspellen, al helemaal in een veranderend klimaat. Scenario’s (de wat-als- methodes) bieden een kader om na te denken over mogelijke ontwikkelingen van migratie op de lange termijn. Echter, scenario’s kunnen alleen een beperkt beeld geven van migratiepatronen onder specifieke aannames over de toekomst en gaan dus ook gepaard met een aanzienlijke onzekerheid.

Samenvattend

Er is geen eenvoudig antwoord te geven op de vraag hoe migratie er in een toekomst met klimaatverandering uit gaat zien. Klimaatverandering zal naar alle waarschijnlijk wel een invloed hebben op migratiestromen naar en binnen Europa, maar hoe precies is nog lastig te zeggen door beperkingen in onze modellen en onvoldoende kennis over het verband tussen klimaatverandering en migratie. Ondanks deze gebreken is het onderwerp van klimaatmigratie van groot belang voor Europa. We zullen de uitdagingen waarvoor de getroffen bevolking komt te staan moeten aangaan en ze steunen en beschermen voor de gevaarlijke gevolgen van klimaatverandering. Alleen door rigoureuze maatregelen te nemen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen kunnen we de meest desastreuze effecten van klimaatverandering verlichten en voorkomen.