Is het mogelijk om gemiddelde economische groei te behouden en tegelijkertijd binnen 1,5 tot 2 graden opwarming te blijven?

Noot van de redactie: Een vraag zoals deze zal niet door iedere econoom met dezelfde ‘ja’ of ‘nee’ beantwoord worden omdat één definitief antwoord niet mogelijk is. Je moet namelijk veel aannames doen over de effecten van klimaatbeleid op economische groei, zoals: welke kosten en baten (inclusief vermeden schade) neem je wel of niet mee; wat verwacht je van technologische innovaties; kijk je naar de korte of lange termijn; welke effecten verwacht je van klimaatbeleid op de markt. Experts schatten die ontwikkelingen verschillend in, en (meestal) om goede redenen. We hebben deze vraag daarom voorgelegd aan drie economen die zijn gespecialiseerd in klimaatvraagstukken maar ieder de vraag verschillend benaderen. Deze drie economen geven dan ook (deels) verschillende antwoorden. Dat lijkt wellicht verwarrend, maar toch denken we hiermee de vragensteller zo een eerlijk beeld te geven. We laten het graag aan de lezers over welke antwoorden hen het meest overtuigen. Aan het eind van ieder antwoord vind je een korte reactie van de andere twee experts.

#energietransitie #economie #klimaatbeleid #koolstofdioxide #kosten #economische groei

Hier volgt het antwoord van Richard Tol. Daarnaast is deze vraag ook beantwoord door Reyer Gerlagh en Andries Hof.

Nee, dat is niet mogelijk. Klimaatbeleid kost geld en vertraagt de economische groei. Scherpe klimaatdoelstelling zoals afgesproken in Parijs in 2015 zijn waarschijnlijk niet haalbaar. Minder scherpe doelstellingen hoeven niet veel geld te kosten, maar dat vereist een hervorming van het huidige beleid.

Het beperken van de uitstoot van broeikasgassen kost geld. Zonder klimaatbeleid kan koolstofdioxide kostenloos and onbeperkt in de atmosfeer gestort worden. Met klimaatbeleid kan dat niet.

Uitstootbeperking is aanvankelijk goedkoop. Wind- en zonnestroom kost nauwelijks meer dan fossiele stroom. Zie IEA (2020). Klimaatbeleid kan ook goedkoop blijven. Als de wereld koolstofvrij gemaakt wordt rond het jaar 2100 dan groeit de economie met een fractie van een percent langzamer [1].

pexels-pixabay-39553 tol.jpg

Afbeelding via Pexels.com

Deze schattingen nemen aan een slim klimaatbeleid aan, waar iedereen ongeveer hetzelfde betaald voor het vermijden van uitstoot van een ton koolstofdioxide. Dat is een sterke aanname. De prijs van uitstootrechten in Europe is 10 keer die in China. Zie ICAP (2021). Ook binnen Europa en binnen Nederland is het klimaatbeleid verre van uniform, met subsidies, belastingvoordelen, technische maatregelen en uitzondering voor bepaalde groepen. Dit maakt klimaatbeleid onnodig duur—in sommige gevallen een klein beetje [2] terwijl in andere gevallen het beleid averechts werkt [3].

Als de opwarming van de aarde beperkt moet worden tot 1,5 tot 2,0 graden Celsius, zoals afgespoken in 2015 in Parijs, dan moet de uitstoot veel sneller naar nul. Het doel is niet 2100 maar 2050. Dat kan op twee manieren die allebei kostbaar zijn en politiek lastig.

een oppervlakte ten minste ter grootte van India is nodig voor de bomen en planten die de CO₂ opnemen

De eerste manier is kapitaalvernietiging. De levensduur van kolencentrales is 40 tot 60 jaar. Er worden nog volop nieuwe gebouwd in Afrika en Azie. Als wereldwijd vanaf nu geen toestemming meer gegeven wordt voor nieuwe kolencentrales, dan sluit de laatste rond het jaar 2090. De wereld warmt dan meer dan 2,0 graden Celsius op [4]. Die kolencentrales kunnen natuurlijk voortijdig gesloten worden, maar de investeerders zullen vele miljarden compensatie eisen als ze er niet in slagen sluitingen tegen te houden. Een vergelijkbaar argument geldt voor verkeer en vervoer: Vliegtuigen en schepen hebben een levensduur van 30 jaar. Hetzelfde geld voor huizen en gebouwen. Het is makkelijk om nieuwbouw koolstof-arm of zelfs koolstof-vrij te maken. Bestaande woningen en kantoren is een ander verhaal. 2050 is veel dichterbij dan het lijkt.

De tweede manier om de Parijse doelstellingen te halen is om CO₂ uit de atmosfeer te halen. Dit is technisch mogelijk—planten doen het al bijna 3,5 miljard jaar—maar moeilijk voorstelbaar. Koolzuurgas heeft een lage dichtheid. Het vervoeren van al dat gas naar plaatsen waar het veilig opgeslagen kan worden benodigt een groot transportnetwerk [5]. Een oppervlakte ten minste ter grootte van India is nodig voor de bomen en planten die de CO₂ opnemen [6]. Als chemische in plaats van biologische processen gebruikt worden dan is het landgebruik aanzienlijk kleiner en strijdt niet met de voedselvoorziening, maar de kosten en het energieverbruik zijn groter [7]. Schattingen voor de jaarlijkse overheidssteun lopen uiteen van 1 (vergelijkbaar met de uitgaven voor defensie) tot 10% (volksgezondheid) van het Bruto Nationaal Product [8]. Herstructuring van de inkomsten en uitgaven van de overheid is mogelijk. Het is moeilijker verkiezingen te winnen met zo’n programma.

Reactie van Reyer Gerlagh (link naar Reyers antwoord)

Dit antwoord legt de nadruk op de kosten van klimaatmaatregelen. De conclusie is dat deze kosten leiden tot minder inkomen dat beschikbaar is voor consumptiegoederen, en dus tot lagere groei. Dit is een ‘eerlijk verhaal’: klimaatveranderingen beperken kost geld. Toch denk ik dat het niet een antwoord is waar de burger veel aan heeft. Het precieze inkomen is minder belangrijk dan economen het maken. Belangrijker is dat mensen hun mogelijkheden kunnen ontwikkelen en daarvoor gewaardeerd worden. En dat geeft economische groei. Dat probeer ik duidelijk te maken in mijn antwoord.

Reactie van Andries Hof (link naar Andries’ antwoord)

Als we de effecten van klimaatverandering op economische groei meenemen, is het juist nodig om klimaatverandering te beperken om economische groei te behouden. Recente studies laten namelijk zien dat de effecten van klimaatverandering op economische groei op de lange termijn groter zijn dan de effecten van het tegengaan van klimaatverandering op economische groei. Dit antwoord houdt onterecht geen rekening met de economische gevolgen van klimaatverandering op economische groei en komt daardoor uit op een andere conclusie.

Hoe kwam dit artikel tot stand?

Dit antwoord is geschreven door Richard Tol

Redacteur: Daan Reijnders

Vraagsteller: Bart (39), Barendrecht

Gepubliceerd op: 1-9-2021

Wat vond je van dit antwoord? Geef ons je mening!

[1] L. Clarke, K. Jiang, K. Akimoto, M. H. Babiker, G. J. Blanford, K. A. Fisher-Vanden, J. C. Hourcade, V. Krey, E. Kriegler, A. Loeschel, D. W. McCollum, S. Paltsev, S. Rose, P. R. Shukla, M. Tavoni, D. van Vuuren, and B. Van Der Zwaan. Assessing Transformation Pathways. Cambridge University Press, Cambridge, 2014. https://www.ipcc.ch/site/assets/ uploads/2018/02/ipcc_wg3_ar5_chapter6.pdf

[2] E. Leahy and R. S. J. Tol. Greener homes: an ex-post estimate of the cost of carbon dioxide emission reduction using administrative micro-data from the Republic of Ireland. Environmental Economics and Policy Studies, 14(3): 219–239, July 2012. https://10.1007/s10018-012-0034-6

[3] M. Fowlie, M. Greenstone, and C. Wolfram. Do energy efficiency investments deliver? Evidence from the Weatherization Assistance Program. The Quarterly Journal of Economics, 133(3):1597–1644, 01 2018. https: //doi.org/10.1093/qje/qjy005

[4] D. Tong, Q. Zhang, Y. Zheng, K. Caldeira, C. Shearer, C. Hong, Y. Qin, and S. Davis. Committed emissions from existing energy infrastructure jeopardize 1.5 ℃ climate target. Nature, 572(7769):373–377, 2019. https://10. 1038/s41586-019-1364-3

[5] H. J. Herzog. Scaling up carbon dioxide capture and storage: From megatons to gigatons. Energy Economics, 33(4):597–604, 2011. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0140988310001921

[6] M. Wise, K. Calvin, A. Thomson, L. Clarke, B. Bond-Lamberty, R. Sands, S. J. Smith, A. Janetos, and J. Edmonds. Implications of limiting CO₂ concentrations for land use and energy. Science, 324(5931):1183–1186, 2009. https://science.sciencemag.org/content/324/5931/1183

[7] G. Realmonte, L. Drouet, A. Gambhir, J. Glynn, A. Hawkes, A. Köberle, and M. Tavoni. An inter-model assessment of the role of direct air capture in deep mitigation pathways. Nature Communications, 10(1), 2019. https: //10.1038/s41467-019-10842-5.

[8] R. S. J. Tol. Energy and Climate. Routledge, Abingdon, 2020. https: //ideas.repec.org/p/sus/susewp/1618.html.

©De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 4.0 Internationaal, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.