Is er in Parijs afgesproken dat rijke landen eerder klimaatneutraal moeten zijn?

Landen die in het verleden meer broeikasgassen hebben uitgestoten en momenteel draagkrachtiger zijn, worden geacht om meer maatregelen te treffen dan arme landen die historisch gezien een relatief kleine klimaatimpact hebben. Daarom moeten ontwikkelde landen sneller klimaatneutraal worden dan arme landen.

#klimaatdoelen #verplichtingen #klimaatakkoord #Parijs akkoord

Het Klimaatakkoord van Parijs gaat uit van zogenoemde "common but differentiated responsibilities", oftewel gedeelde maar gedifferentieerde verantwoordelijkheden [artikel 2 lid 2 van het klimaatakkoord van Parijs]. Dat betekent dat alle landen een verplichting hebben om hun broeikasgasuitstoot terug te dringen, maar dat er wel per land verschilt hoe groot die verplichting is. Landen die in het verleden meer broeikasgassen hebben uitgestoten en momenteel draagkrachtiger zijn, worden geacht om meer maatregelen te treffen dan arme landen die historisch gezien een relatief kleine klimaatimpact hebben. Daarom moeten ontwikkelde landen sneller klimaatneutraal worden dan arme landen. De ‘common but differentiated’ benadering is gebaseerd op het VN-klimaatverdrag, ‘United Nations Framework Convention on Climate Change’, artikel 3 lid 1. Ontwikkelingslanden kunnen bovendien aanspraak maken op internationale (economische en technische) ondersteuning voor het treffen van klimaatmaatregelen [Artikel 9 van het klimaatakkoord].

Van rijke landen zoals Nederland wordt dus meer verwacht dan van arme landen. Het Klimaatakkoord kent echter alleen collectieve doelen; het bevat geen specifieke verplichtingen voor individuele landen. Landen moeten zelf doelen stellen in lijn met de algemene verplichtingen uit het klimaatakkoord (zogenaamde "nationally determined contributions", of kortweg "NDCs") [artikel 3 lid 1 van het klimaatakkoord]. Op dit moment is de optelsom van alle nationale toezeggingen nog ruim onvoldoende om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius [UNEP Emissions Gap Report].

Het Klimaatakkoord kent echter alleen collectieve doelen; het bevat geen specifieke verplichtingen voor individuele landen.

Het is lastig om landen te houden aan hun "common but differentiated responsibilities", maar niet onmogelijk. De nationale rechter kan hier een rol in spelen. Zo heeft de Hoge Raad zijn klimaatbevel aan de Nederlandse Staat - van 25% emissiereductie in 2020 ten opzichte van 1990 - mede gebaseerd op de verplichtingen die voortvloeien uit het Klimaatakkoord van Parijs [Bleeker, NTBR 2020/6]. Ook worden landen geacht elkaar aan te spreken op ondermaatse klimaatdoelstellingen of het niet halen van hun NDCs.

Ook art. 4 van het Klimaatakkoord benoemt verschillen in de verantwoordelijkheden tussen de intensiteit en snelheid van reductie die van "ontwikkelde" en "zich ontwikkelende" landen worden verwacht. Zo zegt art. 4 lid 1 dat "Parties aim to reach global peaking of greenhouse gas emissions as soon as possible, recognizing that peaking will take longer for developing country Parties" en bepaalt art. 4 lid 4, "Developed country Parties should continue taking the lead by undertaking economy-wide absolute emission reduction targets. Developing country Parties should continue enhancing their mitigation efforts, and are encouraged to move over time towards economy-wide emission reduction or limitation targets in the light of different national circumstances." Beide bepalingen duiden erop dat het tempo van emissiereducties voor ontwikkelde landen hoger moet zijn en het tijdstip van klimaatneutraal worden eerder.

Hoe kwam dit artikel tot stand?

Vraag gesteld door: René (72), Heerlen

Dit antwoord is geschreven door Tim Bleeker.

Reviewer: Chris Backes

Redacteur: Sanli Faez

Gepubliceerd op: 14 november 2020

[1] Het Klimaatakkoord van Parijs https://unfccc.int/files/meetings/paris_nov_2015/application/pdf/paris_agreement_english_.pdf

[2] UNEP Emissions Gap Report https://www.unenvironment.org/interactive/emissions-gap-report/2019/

[3] T.R. Bleeker, ‘HR Urgenda: klimaatverandering en het klimaatbevel nader bekeken’, NTBR 2020/6 https://www.researchgate.net/publication/340023690_HR_Urgenda_klimaatverandering_en_het_klimaatbevel_nader_bekeken

©De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 4.0 Internationaal, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.