Wat is het koolstofbudget waarbij de opwarming van de aarde onder de 1,5 graad blijft?

Het koolstofbudget is de hoeveelheid CO₂ die we in totaal mogen uitstoten om de opwarming van de aarde (met een bepaalde kans) tot een bepaald niveau te beperken. Voor het beperken van de wereldwijde temperatuurstijging tot 1,5 °C is het resterende koolstofbudget ongeveer 400 gigaton CO₂ voor 67% kans (1 gigaton = 1 miljard x 1000 kg) en 500 gigaton CO₂ voor 50% kans (vanaf begin 2020). Het maakt hierbij wel uit in hoeverre de uitstoot van andere broeikasgassen, zoals methaan en lachgas, wordt gereduceerd. Een koolstofbudget is een betere maat voor het beperken van de opwarming, maar mogelijk moeilijker te implementeren dan emissiereductiedoelen voor een bepaald jaar.

#koostofbudget #klimaatneutraal

Er is een vrijwel lineaire relatie tussen de totale uitstoot van CO₂ en de temperatuurstijging. Dit hangt samen met de dominante rol van CO₂ ten opzichte van andere broeikasgassen en de lange levensduur van CO₂ in de atmosfeer [1]. Op basis van deze relatie is een koolstofbudget te bepalen. Het koolstofbudget is de hoeveelheid CO₂ die we in totaal mogen uitstoten om de opwarming van de aarde (met een bepaalde kans) tot een bepaald niveau te beperken.

pexels-marek-piwnicki-7071084.jpg

Afbeelding via Pexels

Om de temperatuurstijging met twee-derde kans onder de 1,5 °C te houden mag vanaf begin 2020 naar schatting nog zo’n 400 gigaton (Gt) (1 gigaton = 1 miljard x 1000 kg) CO₂ worden uitgestoten (zie ook tabel 1). Voor een 50%-kans is het budget 500 Gt CO₂.

Om met twee-derde kans onder de 2 °C te blijven is het budget 1150 Gt CO₂, en voor 50% kans is dat 1350 Gt CO₂ [2]. Ter vergelijking: de huidige wereldwijde emissies zijn rond de 42 Gt CO₂. Het 1,5°C budget (twee-derde kans) is dus ongeveer 9,5 maal de huidige jaarlijkse emissies.

Capture.PNG

Tabel 1: De hoeveelheid CO₂vanaf 2020 die mag worden uitgestoten om met een bepaalde kans (%) onder de 1.5 of 2 graden globale temperatuurstijging te blijven.

Het budget is ook afhankelijk van de reducties in de uitstoot van andere broeikasgassen zoals methaan en lachgas. Dit kan het budget zo’n 220 Gt CO₂ groter of kleiner maken [2]. Naast CO₂ zijn methaan en lachgas belangrijke broeikasgassen. Hun concentratie in de atmosfeer neemt gestaag toe. De uitstoot komt vooral door landbouw, industriële processen en verbranding van fossiele brandstoffen. De verblijftijd van methaan in de atmosfeer is met ongeveer 10 jaar veel korter dan die van CO₂. Een afname in de uitstoot kan daardoor al op korte termijn bijdragen tot een beperking van de temperatuurstijging. Tijdens de klimaatconferentie in Glasgow in november 2021 hebben meer dan 100 landen afgesproken dat ze de uitstoot van methaan de komende 10 jaar gaan reduceren.

De EU stelt als doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Stel, de hele wereld is klimaatneutraal in 2050, blijven we dan mondiaal onder de 1,5 graad opwarming?

De opwarming hangt dus niet per se af van de emissies in 2050, maar van de totale uitstoot tot 2050. Die moet aan het koolstofbudget voldoen. Stel dat we op een lineair pad naar beneden de emissies reduceren: dan moeten de emissies ergens tussen 2035 en 2040 wereldwijd op nul uitkomen [3]. Nu kunnen we ook door een iets ander traject en door gebruik van negatieve emissies (herbebossing bijvoorbeeld) met een netto-nul emissie in 2050, de 1,5 graad nog halen (en veel modellen laten dit ook zien) [3, 4]. Als de hele wereld netto nul broeikasgassen (dus niet alleen CO₂) uitstoot in 2050, dan blijven we mondiaal waarschijnlijk wel onder 1,5 graad opwarming [4, 5].

Echter, analyses laten zien dat landen verschillende (on)mogelijkheden hebben om uitstoot te reduceren [4]. Bovendien spelen er vragen rond eerlijkheid: ontwikkelde landen hebben sinds de industriële revolutie meer bijgedragen aan het veroorzaken van klimaatverandering door gebruik van fossiele brandstoffen. Ook hebben ze meer (economische) draagkracht. Daarom kan je concluderen dat op basis van eerlijkheidsoverwegingen rijkere landen eerder netto-nul-broeikasgasuitstoot zouden moeten bereiken [3, 4].

er worden in het kader van het Parijsakkoord afspraken gemaakt over emissies in een bepaald jaar, omdat deze makkelijker te controleren zijn

Zou het om opwarming te beperken beter zijn om een koolstofbudget als uitgangspunt te nemen in plaats van een jaartal?

Vanuit de wetenschap en de werking van het klimaatsysteem geredeneerd zou een koolstofbudget inderdaad beter zijn. De kracht van een koolstofbudget is dat het duidelijk laat zien dat:

1) temperatuurverandering op de lange termijn niet bepaald wordt door de uitstoot op een bepaald moment, maar door de totale hoeveelheid CO2 die over langere tijd in de atmosfeer ophoopt;

2) daardoor ook CO₂-emissies op de korte termijn van belang zijn, omdat ze het koolstofbudget opmaken;

3) voor welk temperatuurdoel ook, CO₂-uitstoot uiteindelijk naar nul moet [1].

Een koolstofbudget is echter niet hoe het huidige internationale klimaatbeleid werkt: er worden in het kader van het Parijsakkoord afspraken gemaakt over emissies in een bepaald jaar, omdat deze makkelijker te controleren zijn. Landen die zich hebben verbonden aan het Parijsakkoord werken daarom meestal met emissiereductiedoelen (voornamelijk beloften voor 2030). Maar het een sluit het ander niet uit. Het Verenigd Koninkrijk werkt in hun klimaatwet bijvoorbeeld met een koolstofbudget, maar verbindt daar steeds korte budgetperiodes voor de kortere termijn aan.

Hoe kwam dit artikel tot stand?

Deze vraag werd gesteld door Anne (30), Zaandam
Dit artikel is geschreven door Heleen van Soest en Detlef van Vuuren
Reviewer: Guus Velders
Redacteur: Freerk Drijfhout
Gepubliceerd op: 14 december 2021

[1] Van Vuuren, D. P., Van Soest, H., Riahi, K., Clarke, L., Krey, V., Kriegler, E., ... & Tavoni, M. (2016). Carbon budgets and energy transition pathways. Environmental Research Letters, 11(7), 075002. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/11/7/075002

[2] IPCC, 2021: Summary for Policymakers. In: Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S. L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M. I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T. K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu and B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press. In Press. https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/downloads/report/IPCC_AR6_WGI_Full_Report.pdf

[3] PBL, Klimaat en Energieverkenning 2021 https://www.pbl.nl/sites/default/files/downloads/pbl-2021-klimaat-en-energieverkenning-2021-4681.pdf

[4] van Soest, H. L., den Elzen, M. G., & van Vuuren, D. P. (2021). Net-zero emission targets for major emitting countries consistent with the Paris Agreement. Nature communications, 12(1), 1-9. https://www.nature.com/articles/s41467-021-22294-x

[5] Carbon Brief, Explainer will global warming stop as soon as net zero emissions are reached (2021) https://www.carbonbrief.org/explainer-will-global-warming-stop-as-soon-as-net-zero-emissions-are-reached

©De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 4.0 Internationaal, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.