Om te begrijpen wat geo-engineering en climate engineering zijn, is het belangrijk om je te realiseren dat dit zogenaamde ‘umbrella terms’ zijn: overkoepelende verzameltermen die niet iets eenduidigs betekenen, maar juist een grote set van technologieën en benaderingen bevatten. Het is daarom lastig te zeggen wat ‘geo-engineering’ en ‘climate engineering’ is – en dus ook wat precies het verschil is tussen de twee. Bij deze overkoepelende verzameltermen gaat het namelijk niet om een ‘echte’ betekenis, maar om hoe zulke woorden gebruikt worden in de samenleving, in de politiek, of in de wetenschap. En bij zowel geo-engineering als climate engineering is dit helemaal niet zo duidelijk. Vaak worden de termen zelfs hetzelfde gebruikt. Zelfs het IPCC geeft in haar rapporten aan dat het onderscheid niet altijd duidelijk is.
Wat is geo-engineering?
Laten we bij het begin beginnen. ‘Geo-engineering’ is een term die sinds de jaren ’70 in verschillende wetenschappelijke gebieden is opgekomen [1]. Zo gebruiken ingenieurs de term al jaren voor ‘geological engineering’ of ‘geotechnical engineering’. In relatie tot het klimaat wordt het woord geo-engineering ook sinds de jaren ’70 gebruikt [2]. In dat kader betekent het over het algemeen ‘grootschalige ingrepen in de planetaire omgeving om klimaatverandering tegen te gaan’, zoals de Britse Royal Society het in 2009 definieerde [3]. Tegenwoordig wordt vaak gezegd dat het twee sets technologieën bevat. De eerste set zijn de grootschalige technologieën om broeikasgassen te vangen en op te slaan, bijvoorbeeld met CO₂ opzuigfabrieken, de oceanen bemesten met ijzervijlsel, of het aanplanten van bossen. De andere set zijn zogeheten ‘solar radiation modification’ technologieën, die ook vaak solar geo-engineering worden genoemd. Dit soort technologieën, die enorm controversieel zijn [4], zouden de hoeveelheid zonnestraling op (regio’s van) de aarde beperken – en zouden zo voor afkoeling moeten zorgen. Hierbij denken wetenschappers aan stofsluiers in de stratosfeer, het verdikken of juist verdunnen van verschillende soorten wolken, of het beschermen van zee-ijs bij de polen.

Figuur 1: Schematische overzicht van verschillende solar geo-engineering methodes: a) – met spiegels in de ruimte, b) – stratosferische aerosol injectie, c) – de helderheid van zeewolken te verhogen, d) – het spiegelender maken van het zeeoppervlak, e) – het aanplanten van meer reflecterende plantensoorten, f) – het wit maken van de gebouwde omgeving, zoals daken [5,6]
Wat is climate engineering?
De term ‘climate engineering’ heeft niet de dubbele geschiedenis die ‘geo-engineering’ heeft. Het is een woord dat in de jaren 2010 aan populariteit won, omdat veel wetenschappers vonden dat ‘geo-engineering’ te weinig specifiek was [7]. En omdat het manipuleren van het klimaat echt gaat om het klimaat, niet om het geologische. Het is een woord dat vooral in Europa veel werd gebruikt, terwijl collega’s uit andere delen van de wereld vasthielden aan ‘geo-engineering’.