Klopt het dat de kinderwens van jongeren afneemt door de klimaatcrisis?

Het klopt dat de kinderwens van jongeren in de meeste Westerse landen afneemt en dat klimaatverandering een van de redenen is die jongeren noemen om minder of geen kinderen te willen. Echter, klimaatverandering is hiervoor niet de enige of voornaamste reden. Dat het te duur is, men meer vrije tijd wil of gewoon geen kinderwens heeft, zijn ook vaak voorkomende redenen. Klimaatverandering beïnvloedt de kinderwens van jongeren op twee manieren: jongeren zijn bezorgd over de CO₂-voetafdruk van kinderen krijgen, maar ook over het welzijn van een toekomstig kind in een klimaat-veranderde wereld.

Kinderen krijgen – de cijfers

Jonge mensen krijgen minder kinderen dan jonge mensen vroeger. Dit komt omdat mensen steeds later kinderen krijgen: steeds minder mensen zijn onder de dertig, wanneer ze hun eerste kind krijgen, en steeds meer ouders zijn 35+ bij hun eerste kind [1]. Maar sinds het brede publiek leerde over klimaatverandering in de jaren ’90, hebben we niet minder kinderen gekregen! Terwijl in 1935 het gemiddeld kindertal per vrouw 2.5 kinderen is, krijgt een vrouw sinds 1995 gemiddeld 1.7 kind [2]. Het Centraal Bureau voor de Statistiek voorspelt dat dit in 2025 ook nog zo zal zijn. We krijgen dus wel later kinderen, maar niet minder.

pexels-lukas-296301.jpg

Afbeelding door Lukas via Pexels.com

De kinderwens en klimaatverandering

Er zijn een aantal onderzoeken naar de invloed van klimaatzorgen op de kinderwens van jongeren, en ik zal op een aantal ingaan. Dit onderwerp is echter nog niet vaak onderzocht, en ook niet in Nederland, dus de cijfers zijn meer internationaal en algemeen.

Een groot onderzoek uit 2021 vroeg 16-25 jarigen uit tien landen over klimaatangst [3]. Daaruit bleek dat 60% van de ondervraagden zich (erg) zorgen maakt over klimaatverandering, 45% zegt dat klimaatverandering invloed heeft op hun dagelijkse leven, en 39% aarzelt om kinderen te krijgen (om verschillende redenen, niet alleen klimaatverandering). Ook andere onderzoeken laten zien dat klimaatverandering meestal niet de enige of voornaamste reden is dat mensen minder of geen kinderen willen [4]. Van de 20-45-jarige Amerikanen die minder kinderen hebben dan dat ze het liefst zouden willen, noemt 33% zorgen over klimaatverandering als een reden hiervoor. Ter vergelijking, 68% vindt het te duur, 54% wil meer tijd voor de kinderen die men al heeft en 42% wil meer vrije tijd. Van dezelfde groep Amerikanen die zeggen geen kinderen te willen noemt 11% klimaatverandering als een belangrijke reden hiervoor. Andere redenen zijn bijvoorbeeld geen partner hebben (34%) of gewoon geen kinderen willen (30%). Wel is het zo dat hoe jonger de ondervraagden, hoe meer mensen zeggen dat klimaatverandering een rol speelt in hun overwegingen rondom kinderen krijgen [5].

Dus, zijn zorgen over het klimaat helemaal of voornamelijk de oorzaak van de afnemende kinderwens van jongeren? Nee. Maar maken steeds meer jongeren zich zorgen over het klimaat en beïnvloedt dit steeds vaker hun kinderwens? Waarschijnlijk wel. Hoewel er pas in de laatste jaren onderzoek is naar de link tussen klimaatverandering en een kinderwens en er dus geen onderzoek is van vijf, tien of twintig jaar geleden om het mee te vergelijken, is het zeer waarschijnlijk dat jaren geleden, toen klimaatverandering nog minder bekend was, dit ook minder invloed had op de kinderwens van jongeren.

Twee manieren waarop klimaatverandering de kinderwens beïnvloedt

Een andere studie ondervroeg 27-45-jarige (voornamelijk) Amerikanen die zeiden dat klimaatverandering een invloed had op hun kinderwens [6]. Dit onderzoek liet de twee voornaamste redenen zien hoe klimaatverandering invloed heeft op mensen hun kinderwens. Enerzijds was 69% van de ondervraagden bezorgd over de CO2-voetafdruk van het krijgen van kinderen. En anderzijds was 97% bezorgd over het welzijn van kinderen in een wereld met klimaatverandering. Oftewel: kinderen zijn slecht voor klimaatverandering en klimaatverandering is slecht voor kinderen.

CO2-voetafdruk van kinderen

De uitstoot die je voorkomt door een kind minder te krijgen, is vele malen hoger dan de uitstoot die je voorkomt door bijvoorbeeld geen vlees te eten, niet te vliegen of goed te recyclen. Dit komt ook omdat het niet alleen gaat om de extra voetafdruk van jouw ene kind, maar ook omdat het waarschijnlijk is dat jouw kind zelf ook weer kinderen krijgt en die extra voetafdruk(ken) voorkom je dus ook. Nederlanders hebben relatief een hoge voetafdruk in vergelijking tot mensen uit andere landen, omdat we zo welvarend leven [7]. Het ligt dus voor de hand dat individuen denken: ik focus niet alleen op kikkererwten en consuminderen, maar ook op een kind minder.

Welzijn van kinderen in een klimaat-veranderde wereld

Jongeren maken zich niet alleen zorgen over hun eigen toekomst, maar ook over de wereld waarin hun kinderen zouden moeten leven. Overstromingen, hittegolven, droogte, stormen—deze gevaarlijke omstandigheden zullen vaker voorkomen en intensiever worden naarmate de wereld opwarmt [8].

Mogelijk wat troost voor Nederlandse toekomstige ouders: in vergelijking tot de rest van de wereld is Nederland een erg veilige plek om kinderen te krijgen in tijden van klimaatverandering. Het risico van klimaatverandering op kinderen is erg onevenredig verdeeld over de wereld. Het is afhankelijk van hoe kwetsbaar een kind is (bijvoorbeeld hoe arm of rijk, hoe gezond) en in wat voor omgeving het kind opgroeit (rond tsunami’s en bosbranden, of niet). En Nederland scoort plek 140 van de 164 op Unicef’s Children’s Climate Risk Index [7].

Voor de morele vraag over of het nou OK is om kinderen te krijgen, zie ook de vraag ‘Als menselijk handelen de oorzaak is van klimaatverandering, waarom ontmoedigt de overheid het krijgen van kinderen dan niet?’.

Hoe kwam dit artikel tot stand?

Deze vraag is beantwoord door Nicky van Dijk
Reviewer: Karlijn van den Broek
Redacteur: Marit Kunnen
Gepubliceerd op: 29 augustus 2022
Wat vond je van dit antwoord? Geef ons je mening!

[1] Riele, S. & S. Loozen. (2017). Vruchtbaarheid aan het begin van de 20ste eeuw. Centraal Bureau voor de Statistiek. .

[2] Centraal Bureau voor de Statistiek. Kerncijfers geboorte; waarneming en prognose, geboorteregistratie. Gewijzigd op 16 december 2020. https://www.cbs.nl/nl-nl/cijfers/detail/84878NED?dl=4BB03

[3] Hickman, C., Marks, E., Pihkala, P., Clayton, S., Lewandowski, E. R., Mayall, E. E., Wray, B., Mellor, C., & van Susteren, L. (2021). Young People’s Voices on Climate Anxiety, Government Betrayal and Moral Injury: A Global Phenomenon. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.3918955

[4] Miller, C.C. (2018). Americans are having fewer babies. They told us why. New York Times. https://www.nytimes.com/2018/07/05/upshot/americans-are-having-fewer-babies-they-told-us-why.html

[5] Morning Consult. (2020). National Tracking Poll #200926 September 08-10, 2020 Crosstabulation Results. https://assets.morningconsult.com/wp-uploads/2020/09/28065126/200926_crosstabs_MILLENIAL_FINANCE_Adults_v4_RG.pdf

[6] Schneider-Mayerson, M., & Leong, K. L. (2020). Eco-reproductive concerns in the age of climate change. Climatic Change, 163(2), 1007–1023. https://doi.org/10.1007/s10584-020-02923-y

[7] UNICEF. (2021). The Climate Crisis is a Child Rights Crisis: Introducing the Children’s Climate Risk Index. UNICEF. https://www.unicef.org/reports/climate-crisis-child-rights-crisis

[8] IPCC. (2018). Summary for policy makers. In V. Masson-Delmotte, J. Skea, P. Zhai, H.-O. Portner, D. Roberts, P. R. Shukla, A. Pirani, W. Moufouma-Okia, C. Pean, R. Pidcock, S. Connors, J. B. R. Matthews, Y. Chen, X. Zhou, M. I. Gomis, E. Lonnoy, T. Maycock, M. Tignor, & T. Waterfield (Eds.), Global warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty. World Meteological Organisation. http://www.ipcc.ch/report/sr15/

©De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 4.0 Internationaal, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.