Waarom heffen we geen hogere importrechten op producten die op vervuilende wijze geproduceerd zijn?

Het ontwerpen van een systeem voor koolstofcorrectie aan de grens is lastig. Het systeem moet in overeenstemming zijn met de regels van de Wereldhandelsorganisatie, en de EU moet weten hoeveel koolstofdioxide er bij buitenlandse bedrijven wordt uitgestoten. Bovendien is de EU bevreesd voor strafmaatregelen van boze handelspartners.

#CO2 uitstoot #koolstoflekkage

kooltoftax-02_Nick_Davids.png

Afbeelding 1: Koolstoflekkage van buiten de EU

In de Europese Unie (EU) is er een systeem voor emissiehandel (in het Engels: Emissions Trading System) waardoor het uitstoten van CO₂ geld kost. Bedrijven moeten emissierechten aankopen als ze meer willen uitstoten dan het hen toegekende aantal emissierechten. Als ze minder uitstoten, kunnen ze emissierechten verkopen. De prijs ligt momenteel op ongeveer 25 euro per ton CO₂. Het is de bedoeling dat die prijs in de toekomst stijgt.

Koolstoflekkage

Veel bedrijven in de EU vinden het systeem van emissiehandel niet eerlijk, want producten die we uit het buitenland importeren ontsnappen eraan. Het gevolg is dat buitenlandse producten goedkoper verkocht kunnen worden op de Europese markt. Hierdoor worden Europese producenten minder competitief, en verhuist de productie van belastende goederen naar het buitenland.

Dit fenomeen heet koolstoflekkage: als een land of regio de regels strenger maakt, verschuift de productie naar landen waar de regels minder streng zijn. De wereldwijde uitstoot daalt dan uiteindelijk niet. Over het algemeen is het dus beter om met zoveel mogelijk landen tegelijk strengere regels in te voeren. Dan is de koolstoflekkage beperkt.

Een voorbeeld. Toen Nederland enkele jaren terug een vliegtaks invoerde, bleek dat veel mensen naar een Belgische of Duitse luchthaven reden. Uiteindelijk werd er min of meer evenveel gevlogen, maar dan minder vanuit Nederland en meer vanuit het buitenland. De CO₂ kwam natuurlijk toch gewoon in de Nederlandse atmosfeer terecht, want die delen we met de hele wereld.

Koolstofcorrectie aan de grens

kooltoftax-01_Nick_Davids.png

Afbeelding 2: Koolstofcorrectie aan de grens

Om het systeem van emissiehandel eerlijker te maken en de wereldwijde uitstoot effectief te doen dalen, wil de EU tegen 2021 klaar zijn met een voorstel voor koolstofcorrectie aan de grens. Als producten in het buitenland met meer CO₂ geproduceerd worden, moet er aan de grens een heffing betaald worden. In principe zou die heffing moeten overeenstemmen met de prijs die binnen de EU geldt in de emissiehandel.

Koolstoflekkage: als een land of regio de regels strenger maakt, verschuift de productie naar landen waar de regels minder streng zijn

Moeilijkheden bij het ontwerp

Het ontwerpen van een systeem voor koolstofcorrectie aan de grens is niet eenvoudig. De EU moet immers rekening houden met de regelgeving van de Wereldhandelsorganisatie (in het Engels: World Trade Organization of WTO).

De voornaamste regel binnen de Wereldhandelsorganisatie is dat je niet mag discrimineren: de koolstofprijs aan de grens mag dus niet hoger zijn dan die binnen de EU. Dat wil zeggen dat je precies moet kunnen vaststellen hoe vervuilend de productie is bij producenten in andere landen – iets wat erg ingewikkeld is. Landen die zelf al een vergelijkbare koolstofprijs hebben, moeten vrijgesteld worden. Bovendien moet je vanwege het verbod op discriminatie even streng zijn voor ontwikkelingslanden als voor ontwikkelde landen – iets wat je vanuit ontwikkelingsoogpunt misschien juist niet wilt.

Als het systeem van de EU niet in overeenstemming zou zijn met de regels van de Wereldhandelsorganisatie mogen onze handelspartners strafmaatregelen opleggen. Zij kunnen dan importtaksen gaan heffen op Europese goederen. Verschillende landen, waaronder Canada, Rusland, en de Verenigde Staten, hebben al aangegeven de EU nauwlettend in de gaten te houden. Dit verklaart waarom de EU veel tijd nodig heeft: het systeem moet goed ontworpen worden.

Hoe kwam dit artikel tot stand?

Dit antwoord is geschreven door Martijn Huysmans.

Reviewer: Thomas Verellen

Redacteur: Sanli Faez

Gepubliceerd op: 6 december 2020

[1] Wat is emissiehandel? | Nederlandse Emissieautoriteit https://www.emissieautoriteit.nl/onderwerpen/wat-is-emissiehandel

[2] EU Green Deal - carbon border adjustment mechanism https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12228-EU-Green-Deal-carbon-border-adjustment-mechanism-

[3] EU Emissions Trading System | Klimaat https://ec.europa.eu/clima/policies/ets_nl

[4] Paola Tamma, "Wanted: Perfect design for Europe’s carbon border tax", Politico, 2 October 2019 https://www.politico.eu/article/europe-mulls-a-carbon-border-tax

©De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 4.0 Internationaal, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.