Om met 66% waarschijnlijkheid de temperatuurstijging tot maximaal 1,5 °C te beperken stond de gehele mensheid op 1 januari 2018 nog 420 miljard ton CO2-uitstoot ter beschikking. Een simpele en eerlijke manier om dit te verdelen is door te stellen dat ieder persoon op aarde evenveel krijgt. Nederland, met een bevolking van 17 miljoen mensen op een wereldbevolking van 7,6 miljard, heeft daarmee recht op 0,22% van het beschikbare CO2-tegoed. Uitgaande van een lineaire daling in de nationale CO2-uitstoot geeft dit budget vanaf 1 januari 2020 nog ongeveer 7 jaar tijd voordat het op is, oftewel Nederland moet koolstofneutraal zijn in 2026. De benodigde daling vanaf 2020 is ongeveer 22 miljoen ton CO2 per jaar, wat overeenkomt met 14% van de totale CO2-emissies in 2019.
Hoewel het uiteindelijk gaat om het totaal aan broeikasgassen, is CO2 is zowel het belangrijkste broeikasgas (in 2019 was ca. 85% van de Nederlandse broeikasgasemissie CO2) als degene die het lastigste is terug te dringen. Dit rechtvaardigt een focus op alleen CO2. Het getal van 420 miljard ton CO2 wordt het wereldwijde koolstoftegoed of koolstofbudget (carbon budget) genoemd. Dit is een intuïtieve manier om naar het klimaatprobleem te kijken: de aarde warmt op door de uitstoot van CO2, willen we de opwarming beperken dan is de hoeveelheid CO2 die nog de lucht in mag dus beperkt. Het cijfer komt uit tabel 2.2 van het 1,5 graden rapport van klimaatpanel IPCC [1]. Het is geen exact cijfer want er is bijvoorbeeld een geofysische onzekerheid die we hier buiten beschouwing laten.
De evenredige verdeling over de wereldbevolking (ieder persoon op aarde krijgt evenveel) is een keuze. De wetenschap kan hier verder niet zoveel over zeggen, behalve dat deze keuze wel eenvoudig te begrijpen is. De uitdaging die volgt voor rijke landen zoals Nederland is groot, maar dat is ook logisch gezien het Akkoord van Parijs welke spreekt over “gedifferentieerde verantwoordelijkheden” [2]. Andere verdelingsmechanismen leiden niet per sé tot gunstigere cijfers [3]. De wereld als geheel zal ergens rond 2037 klimaatneutraal moeten zijn.
Het tijdstip van de verdeling van het wereldwijde koolstoftegoed tussen landen is ook een keuze die gemaakt moet worden. Ontwikkelingslanden zouden liefst zien dat het jaar 1990 gekozen wordt omdat toen al duidelijk was hoe groot het klimaatprobleem was. Echter, dit is weinig praktisch omdat dit zou betekenen dat het Nederlandse tegoed al lang en breed op is. Algemeen geldt: hoe eerder het moment van verdeling, hoe ongunstiger voor rijke landen met een hoge jaarlijkse uitstoot. In bovenstaande berekening is gekozen voor 1 januari 2016, oftewel vlak na het sluiten van het klimaatakkoord van Parijs [4].
Figuur 1: CO2-emissies in Nederland in verleden en toekomst. Toekomstige emissies op basis van 1,5 °C doel (66% kans) met lineaire daling. Historische data: Compendium voor de Leefomgeving [5]. Grafiek: dr. Leo van Kampenhout, Creative Commons BY-SA 4.0.